#13 Hoe werkt dat leren in je brein eigenlijk?

Wat voor mij een eye opener was, is dat er in ons brein niet letterlijk herinneringen worden opgeslagen. Althans, niet in de vorm van data zoals op een harde schijf. Als we iets nieuws leren of herinneringen uit ons brein ophalen, dan gaan er tussen zenuwcellen in de hersenen elektrische stroompjes lopen. Vuren wordt dat genoemd. Hierdoor ontstaan ‘vaste’ verbindingen tussen hersencellen. Maak je vaker gebruik van dezelfde verbinding, dan wordt deze sterker. Gebruik je ze niet meer, dan kunnen verbindingen op den duur ook weer verdwijnen. Onze herinneringen – ook dat wat je leert – zijn dus verbindingen. Door verschillende leeractiviteiten maak je gebruik van die verbindingen waardoor ze sterker worden. 

Hoewel het vuren vanzelf gaat, ben jij degene die daarvoor het brein aan het werk moet zetten. Dat kan niemand anders doen. Je brein activeren doe je bijvoorbeeld als je luistert naar de uitleg van de docent en aantekeningen maakt, of tijdens het maken van huiswerk, controleren van je antwoorden en het leren van je fouten, door een goede samenvatting in eigen woorden te maken (lesstof herkneden), zelftoetsing zonder hulpmiddelen, enzovoorts. En omgekeerd kunnen we stellen dat gedachteloos naar een uitlegvideo kijken of een boek onder je kussen leggen als je gaat slapen, het vuur in je brein juist niet aanwakkert.

Het zijn de effectieve leeractiviteiten die voor stevige verbindingen zorgen. Ze kosten meer moeite, maar je bereikt in dezelfde tijd meer leerwinst. Jezelf toetsen kost bijvoorbeeld meer moeite en energie dan uitlegfilmpjes kijken. Door na te denken over wat je ziet/leest/hoort en door herinneringen op te halen maak je bestaande verbindingen sterker. Een sterkere verbinding is een sterkere herinnering en dat is precies de bedoeling als je leert. Dat verklaart waarom het ophalen van herinneringen (door zelftoetsing) een leeractiviteit is, want je traint letterlijk de verbindingen in je brein. 

Sommige leerlingen denken dat te vroeg beginnen met leren voor de toets geen zin heeft, omdat je de kennis na een paar dagen toch weer vergeten bent. Huiswerk maken wordt daarom niet gezien als een leeractiviteit. Uit onderzoeken blijkt echter dat het tegendeel waar is. Het ‘stampen’ kort voor de toets kan juist averechts werken. De verbindingen zijn dan zwak en onvoldoende gestructureerd, waardoor het lastig is herinneringen tijdens de toets op te halen en op de juiste manier toe te passen. Het kost tijd om de verbinding te versterken. 

Je moet zuinig zijn op je brein en daarom tot slot een paar tips hoe je je brein in vorm houdt:

• Ongeveer 25-30% van onze energie wordt door het brein verbruikt. Slaaptekort en stress putten je brein uit.
• Te veel suiker schaadt je geheugen en je leervermogen. 
• Het brein gebruikt 20% van ons bloed. Beweeg dus regelmatig, ook tijdens het leren, om je bloedsomloop op gang te houden en je brein letterlijk te voorzien van zuurstof.
• Dopamine is een stofje in je brein dat helpt om informatie beter te onthouden. Dat maak je aan als je blij bent, bijvoorbeeld omdat je een doel hebt behaald en beloond wordt.

Reageren? FWegerif@Guido.nl.