#6 Ineffectief leren voelt goed
In de vorige blog schreef ik dat ‘zelftoetsing’ een van de meeste effectieve leermethoden is. Deze blog gaat over de minst effectieve methoden. En die worden door leerlingen massaal gebruikt. Bijvoorbeeld het opnieuw doorlezen van de lesstof, uitlegfilmpjes kijken, markeren van de belangrijkste stukken tekst en het maken van samenvatting door te knippen en plakken. Leerlingen willen vlak voor de toets op deze manier de stof ophalen omdat ze na zeven lesweken niet goed meer weten waar het over ging. Dat is best logisch. Waarom blijkt uit onderzoek dan dat deze leeractiviteiten zo weinig effectief zijn? (Dunlosky, 2013)
Het is niet gezegd dat je helemaal niets hebt aan deze methoden. Maar om de lesstof goed toe te kunnen passen, zijn andere methodes veel effectiever. Herlezen kan geen kwaad als je bijvoorbeeld details van de lesstof op wilt halen. Je zult de stof herkennen en dat is fijn. De valkuil is echter dat je door de herkenning gaat denken dat je het kent. Uitlegvideo’s zijn effectief als je de stof al beheerst en je kennis nog even wilt herhalen of opfrissen. Maar ze werken niet als je de stof wilt leren kennen/begrijpen. Je bent namelijk niet zelf aan het (ver)werken, waardoor je niet ontdekt dat je het niet kan toepassen.
Een ander nadeel is dat er door deze ineffectieve methoden, te weinig tijd overblijft voor de effectieve. Je kunt denken dat je stof voldoende (her)kent maar tijdens de toets blijkt dat je het onvoldoende toe kunt passen.
Zelftoetsing is zo effectief omdat je van het ophalen van herinneringen heel veel leert. Het is de activiteit met de grootste leerwinst. Dus als je de weinig effectieve methoden vervangt door manieren waarmee je herinneringen ophaalt, dan bereik je in dezelfde tijd veel betere resultaten. Dus niet harder of langer, maar effectiever leren.
In de praktijk is dat makkelijker gezegd dan gedaan. Ons eigen brein werkt ons namelijk op twee manieren tegen: weinig effectief leren voelt veel fijner en we zijn het gewend. Als we herinneringen ophalen, dan kost ons dat – zeker in het begin – veel moeite. Het kan frustrerend zijn als we iets niet meer weten, het kan voelen als tijdverspilling omdat we het leereffect niet (direct) ervaren èn het nadenken kost veel energie. De mentale belasting is hoog en dat doet een beetje ‘pijn’. Dus dan is het veel fijner om te herlezen of filmpjes te kijken, want de herkenning voelt veel lekkerder aan voor ons brein.
Daarnaast staan onze gewoontes ons in de weg. Als je leert voor een toets, dan voel je vaak een beetje druk, misschien wel stress of tijdnood. Zonder dat we er erg in hebben gaan we dan doen wat we altijd al deden. Dat voelt vertrouwd en geeft houvast. En je brein stelt je gerust: “die weinig effectieve methodes werkten in het verleden best goed, dus dat kan nog wel een keertje. Volgende keer – als ik meer tijd heb – dan doe ik het beter”. Je hoeft geen Einstein te zijn om te weten dat als het nu niet lukt, het de volgende keer om dezelfde redenen ook niet zal lukken.
De meeste leerlingen ontdekken in de loop van hun middelbare school dat hun oude leermethoden niet meer werken. Sommige zullen zelf een nieuwe weg vinden, anderen moeten daar een handje bij geholpen worden. Door tijdig te signaleren dat je vastloopt, kunnen we veel negatieve ervaringen voorkomen. Zoals inzakkende cijfers, zittenblijven en afstromen.
Dan is er ook nog zoiets als ‘de wil’ om effectiever te leren. Effectief leren doet een beetje pijn, maar de cijfers gaan er wel van omhoog. En dat blijkt juist weer motiverend te zijn en goed voor je zelfvertrouwen (Van der Aa, Gijsen & Roozendaal, 2013).
Reageren?
FWegerif@Guido.nl.
Dunlosky, J., Rawson, K. A., Marsh, E. J., Nathan, N. J., & Willingham, D. T. (2013). Improving Students’ Learning with Effective Learning Techniques: Promising Directions from Cognitive and Educational Psychology. Psychological Science in the Public Interest, 14(1), 4-58.
Van der Aa, J., Gijsen, Y., & Roozendaal, M. (2013). Leerlingen, motivatie & resultaat. Een complexe relatie nader verklaard. Utrecht: Universiteit Utrecht.