Kunst en Cultuur: wapen of ploegschaar?
Terwijl ik deze blog aan het tikken ben, mijmer ik terug naar vorig jaar exact op dit moment. Er was opwinding, mensen liepen zenuwachtig langs elkaar, puntjes werden op de i gezet, de doorloop voor de Grote Avond in theater Flint was in volle gang. Zelf hadden we met een groep docenten ook een cabaretstukje voorbereid, of eigenlijk: er waren wat ideeën heen en weer geappt en we lieten ons leiden door de zelfgecreëerde stelling dat improvisatie ons selling point was. Hoe harder je gelooft, des te werkelijker het wordt. We stonden popelend klaar in de coulissen om te kijken of we nog net zo goed konden improviseren als vorig jaar toen de zaallichten en het grote podium aanflitste met de mededeling: ,,Ga maar naar huis, er mogen niet meer dan 100 mensen meer in een zaal. De Grote Avond wordt gecanceld” Ik zag verbijstering, woede, enorme teleurstelling. Dromen die een half jaar lang steeds meer vorm hadden gekregen spatten als zeepbellen uiteen. Eindexamenkandidaten die nog één keer wilden knallen raapten stil hun spullen bijeen, eersteklassers die na lang wikken en wegen hun plankenkoorts de baas durfden te zijn vielen elkaar huilend in de armen. Zorgvuldig bij elkaar gezochte kostuum, on-point make-up, het bleek allemaal voor niets…….
Nu zijn kunst en cultuur bij uitstek gereedschappen die werken op interactie en relatie. Zowel in de voorbereiding als uitvoering. In de aanloop naar en uitvoer van de Grote Avonden leer je je leerlingen van een andere kant kennen. Je werkt met ze samen, deelt de spanning en opwinding van het moment en bent even met z’n allen gelijkwaardig, namelijk theatermaker.
Om me heen, zelf in het onderwijs, merk ik dat er in tijden van crisis op kunst en cultuur vaak het eerst wordt beknibbeld. Het kan zomaar voorkomen dat er wordt geopperd om de expressievakken online misschien maar niet door te laten gaan, omdat het misschien wel lastig is om dat op deze vorm te geven én er moeten ook nog toetsen ingehaald worden. (sidenote: Dan heb je dus niets van ons creatieve vak begrepen. Ons dagelijks brood is oplossingen te zoeken. Een opdracht ombouwen doen we met twee vingers in de neus, met de ogen dicht). Onterecht, juist in tijden van crisis is expressie in welke vorm dan ook van existentieel belang. Het verlangen om gezien te worden, je te kunnen uiten, als consument van schoonheid te kunnen genieten draagt mijns inziens bij aan een gezond lijf. Echter de laatste tijd merk ik dat kunst en cultuur ook ingezet lijkt te worden om je gram te halen, mensen te dissen, bewust pijn te veroorzaken. Er worden vragen gesteld of het geen racisme is dat een witte genderneutrale auteur een spoken word tekst van een donkere artiest mag vertalen. Cabaret wordt ingezet om een lijsttrekker ‘eens goed te willen raken’ waarbij zonder pardon bevolkingsgroepen en familieleden worden beschimpt. Kunst en cultuur lijken tweesnijdende zwaarden te worden. Ik pas ervoor om dit toe te laten in een wereld waarin steeds meer groepen lijnrecht tegenover elkaar staan, lontjes bij sommige mensen niet kort zijn, maar gewoon ontbreken. Laten we de kunstzwaarden en cultuursperen omsmeden tot waardevolle gereedschappen, waarmee je interactie, relatie, verwondering en emotie creëert én repareert.
Tot ziens op de Grote Avond 2022!
Walter Leendertse
Docent CKV, Beeldende vorming, Theater+ en LAT